Fiodor Dostojewski

Fiodor Dostojewski żył w wieku dziewiętnastym – urodził się w Moskwie, umiera natomiast w Sankt Petersburgu przeżywszy pięćdziesiąt lat. Obecnie uważany jest za jednego z najważniejszych rosyjskich, a także światowych pisarzy oraz niedoścignionego mistrza prozy psychologicznej. Na samym początku jego kariery nic nie wskazywało na to, że będzie pisarzem tego kalibru – krytyka oceniała jego dzieła jako bardzo przeciętne nie zwracając tak naprawdę na jego poczynania większej uwagi. Wszystko zmienia jednak czteroletnie zesłanie – w czasie syberyjskiej katorgi stara się on tworzyć opis świata, w którym się znajduje, a po powrocie swoje relacji wydaje w formie książki i zaczyna prace nad kolejnymi. Każda z nich odbierana jest coraz bardziej pozytywnie, a Dostojewski urasta w oczach krytyki oraz odbiorców jego tekstów do pisarza wybitnego. Ciekawostką jest fakt, że w swoich dziełach przedstawia on polski naród bardzo często jako zbiorowisko bezdusznych ludzi nie posiadających żadnych zasad. było tak dlatego, że Polacy byli najbliższym zachodowi narodem słowiańskim noszącym w sobie przynajmniej część grzechów przeciwnej części europy oraz utrudniającym zjednoczenie wszystkich Słowian.

Dostojewski przychodzi na świat jako jeden z szóstki dzieci Michała oraz Marii Dostojewskich. Jego ojciec był ordynatorem w szpitalu wojskowym znajdującym się w jednej z biedniejszych moskiewskich dzielnic. Okolica sama w sobie także nie należała do przyjemnych gdyż znajdował się tutaj cmentarz dla kryminalistów, przytułek dla chorych psychicznie oraz sierociniec. Mały Fiodor bardzo często przebywał w przyszpitalnym ogrodzie, gdzie jego ojciec rozmawiał z pacjentami, przede wszystkim tymi chorymi psychicznie. Dorastanie w takowym otoczeniu z całą pewnością posiadało bardzo duży wpływ na późniejszą twórczość oraz treść tekstów Dostojewskiego. Cała rodzina przyszłego pisarza gnieździła się w dwóch pokojach – w jednym z nich znajdowało się łóżko rodziców, w drugim natomiast spały dzieci oraz część służby. Reszta z osób odpowiedzialnych za zajmowanie się domem spała w kuchni, w stajni, wozowni, czy też w składach. W wielu swych wspomnieniach Dostojewski mówi, że jego ojciec był prawdziwym tyranem, oprócz tego pijakiem oraz rozpustnikiem. Bardzo często zdarzało mu się bić członków rodziny, a przede wszystkim służbę. Rodzice Dostojewskiego umierają kiedy ten wkracza w pełnoletniość – najpierw jego matka umiera na gruźlicę w roku 1837, a dwa lata po niej ojciec. Jeszcze za życia ojca Dostojewski występuje do wojskowej szkoły, która zlokalizowana była w Petersburgu. Uczył się tam przedmiotów inżynieryjnych, w tym tego, którego najbardziej nie znosił, a mianowicie matematyki.

Fiodor Dostojewski do końca lat czterdziestych ubiegłego wieku należał do Koła Pietraszewskiego, gdzie dyskutowano na tematy społeczne oraz filozoficzne. Poglądy członków tego koła były jednak krytykowane i określane jako prozachodnie. W końcu doprowadziło to do tego, że w kwietniu roku 1849 aresztowanych zostało ponad stu członków tejże organizacji, w tym także Dostojewski. Został on skazany po długotrwałym śledztwie na karę śmierci, tuż przed wykonaniem wyroku jednak został on złagodzony na cztery lata katorgi. Dostojewski osadzony zostaje w twierdzy w Omsku na Syberii i po przebyciu czterech lat pracy w skrajnych warunkach zostaje zwolniony, nie powraca jednak bezpośrednio do domu, dostaje bowiem przydział do jednego z syberyjskich batalionów, w którym służy przez następne sześć lat. Car, który wcześniej wydał wyrok, ponownie okazuje mu swą łaskę i przywraca godności szlacheckie, awansując jednocześnie pisarza do stopnia oficera.

Dostojewski pierwsze swoje prace i książki pisze jeszcze przed zesłaniem na Syberię. Jego pierwsze dzieło spotyka się z entuzjastycznym przyjęciem, kolejne jednak są krytykowane, a sam Dostojewski oceniany jako pisarz co najmniej przeciętny. W jego pisarstwie miejsce ma jednak bardzo duży przełom – chodzi tutaj mianowicie o czteroletnią katorgę, na którą został zesłany. Swoje przeżycia z tego okresu opisuje w książce pod tytułem Wspomnienia z domu umarłych, która wydana jest w roku 1860. Zaraz w następnym roku wydaje kolejną swoją powieść. Jednym z najważniejszych dzieł z tego okresu jest jednak napisana w roku 1866 powieść psychologiczna Zbrodnia i Kara, która jest jednocześnie najbardziej znanym dziełem tego pisarza. Można w niej doszukiwać się wielu elementów autobiograficznych Dostojewskiego albo przynajmniej aluzji do jego historii. Dostojewski od tego czasu tworzy naprawdę bardzo dużo, co jakiś czas wydawane są jego kolejne dzieła – ostatnie z nich, Bracia Karamazow ukazuje się na krótko przed jego zgonem, w roku 1881. W tekstach Dostojewskiego bardzo wyraźnie widać wpływ jego życia, codziennych tragedii oraz radości na formę w jakiej pisze. Jednym z najbardziej traumatycznych wydarzeń w jego życiu z pewnością była śmierci żony oraz brata w zbliżonym okresie co spowodowało, że popada w bardzo silną depresję.

Co do poglądów Dostojewskiego bardzo często twierdzi się, że były one socjalistyczne, czy też do ideologii tejże zbliżone. Tak naprawdę jest to jednak bardzo duże nadużycie jego poglądy związane bowiem z polityką odchodzą w dużym stopniu od prawd głoszonych przez carską Rosję w jego czasie. Krytykuje on przede wszystkim działalność rządu, zacofanie gospodarcze, kulturowe, polityczne i społeczne państwa oraz zbyt duży zakres władzy carskiej oraz brak jej kontroli w jakimkolwiek stopniu, czy też w jakikolwiek sposób. Z drugiej jednak strony nie był on zwolennikiem wprowadzenia systemu republikańskiego gdzie każdy ma prawo głosu i uczestniczenia we władzy.

Zaraz na początku lat sześćdziesiątych wieku dziewiętnastego Dostojewski starał się wprowadzić szereg norm, które później nazywano poczwiennictwem. Do szedł on bowiem do przkeoannia, że najważniejsze z wartości moralnych kryją się wśród najbardziej prostych przedstawiciele rosyjskiego społeczeństwa, przede wszystkim w szczerym i wiernym sposobnie wyznawania przez tą właśnie grupę wiary prawosławnej. Oprócz tego dochodził do tego mocno krytyczny stosunek do cywilizacji świeckiej oraz do cywilizacji zachodniej europy. Oprócz tego uważał, że przemiany w społeczeństwie powinny się dokonywać w czysto chrześcijańskim duchu – oczywiście przede wszystkim w obrządku prawosławnym. Chciał on także, aby nowa Rosja jednoczyła w sobie wszystkie ze słowiańskich narodów.

Do Polaków Dostojewski posiada bardzo krytyczny wizerunek – w jego utworach przedstawiciele naszego narodu pełnią przeważnie rolę tła, a ich pojawienie wiąże się z katastrofą. Obraz ten jest tak bardzo negatywny, gdyż Dostojewski widział w polakach, jako najbardziej wysuniętą na zachód grupę Słowian, ludzi obłudnych, kłamliwych oraz sympatyzujących z zachodem oraz jego świecką kulturą. Obserwacje takie poczynił przede wszystkim w trakcie katorgi i obserwacji więźniów z polski, z którymi przebywał przez ponad cztery lata. Oprócz tego dużą wadą polaków było wyznanie – katolicyzm, którym był kolejnym utrudnieniem w tworzeniu wspólnoty Słowian.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *