Jest to epoka, która przypada głównie na lata okupacji hitlerowskiej oraz sowieckiej. Wtedy też życie i twórczość polskich pisarzy byli silnie zagrożone. Działalność wydawnicza była zabroniona, a wszelkie instytucje naukowe, edukacyjne i artystyczne zamknięte. Wielu twórców działało poza granicami Polski, na obczyźnie, gdzie byli względnie bezpieczni. W większości utwory nawiązywały do aktualnej sytuacji kraju i jego obywateli, a jednocześnie przypominały o dawnych świetnych losach Polski i Polaków, a także starały się przekazywać nadzieję na lepsze jutro, wolnej i szczęśliwej Polski. Twórcy starali się chronić wartości narodowe przed wypaczeniem przez rzeczywistość codzienną. Pokolenie ludzi, głównie artystów, którzy urodzili się w tych latach, głównie w dwudziestych, nazwano pokoleniem Kolumbów. Większość z nich niestety nie przetrwała wojny. Wśród głównych przedstawicieli tej epoki należy wymienić na przykład takie nazwiska, jak: Krzysztof Baczyński, Roman Bratny, Czesław Miłosz, Jerzy Zagórski, Tadeusz Borowski, Zofia Nałkowska i wielu innych.
Krzysztof Kamil Baczyński miał pseudonimy Jan Bugaj, ale również Emil, Jan Krzyski, Piotr Smugosz, Krzyś i inne. Jest człowiekiem z pokolenia Kolumbów, a więc rocznik dwudziesty. Był żołnierzem Armii Krajowej, podharcmistrzem Szarych Szeregów. Zginął podczas powstania warszawskiego jako żołnierz batalionu „Parasol” AK. Był autorem czterech tomików poezji: „Zamknięty echem”, „Dwie miłości”, „Wiersze wybrane” oraz „Arkusz poetycki nr 1”. Wielokrotnie na początku jego dzieła wydawane były konspiracyjnie. Uznawany jest za jednego z lepszych poetów czasów okupacji. Do najbardziej znanych wierszy należą: „Śmierć Słowackiego”, „Deszcze”, „Elegia o…[chłopcu polskim]”, „Pokolenie”, „Biała magia” i wiele innych.
Jarosław Iwaszkiewicz o pseudonimie Eleuter był polskim pisarzem, tłumaczem. Współtworzył grupę poetycką Skafander, współpracował z „Wiadomościami Literackimi” i był wieloletnim redaktorem „Twórczości”. Za działalność literacką został on odznaczony wieloma nagrodami i odznaczeniami, jak chociażby tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego i Jagiellońskiego. Wśród jego poezji na uwagę zasługują takie tytuły, jak „Księga dnia i księga nocy. Poezje”, „Dionizje”, „Lato 1932”, „Ody olimpijskie”, „Mapa pogody”, „Ciemne ścieżki”. Wśród powieści i opowiadań należy wymienić: „Zenobia Palmura”, „Księżyc wschodzi”, „Legendy i Demeter”, „Panny z Wilka”, „Zmowa mężczyzn”, „Młyn nad Utratą”, „”Sława i chwała”, „Ogrody” i wiele innych.
Herling Grudziński był pisarzem, eseistą, krytykiem literackim, dziennikarzem, żołnierzem, a także więźniem łagrów rosyjskich. Większość jego dzieł opiera się na opisach życia uciśnionego człowieka, a także na analizie sytuacyjnej i psychologicznej człowieka zamkniętego w łagrach. Najbardziej znanymi jego dziełami są między innymi: „Skrzydła ołtarza”, „Dziennik pisany nocą 1971-1972”, „Inny świat”, „Żywi i umarli”, „Podróż do Burmy”, „Wiek biblijny i śmierć”, „Pierścień” i wiele innych. Wszystkie one wprost przesiąknięte są osobistymi przeżyciami i emocjami autora.
Zofia Kossak-Szczucka była powieściopisarką przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Później nazywała się Zofia-Kossak-Szatkowska, po drugim mężu. Uczestniczyła czynnie w ruchu oporu organizacji Żegota. Za swoją działalność literacką i polityczną uhonorowana została między innymi przynależnością do Rycerskiego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza z Jerozolimy, a także otrzymała Wielki Krzyż Zasługi. Wśród jej utworów należy wymienić chociażby: „Bursztyny”, „Król trędowaty”, „Krzyżowcy”, „Prometeusz i garncarz”, „Bez oręża” itp.
Władysław Broniewski uważany jest współcześnie za jednego z najwybitniejszych twórców polski rewolucyjnej. Był poetą przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Oprócz tworzenia liryki typowo rewolucyjnej był też tłumaczem i żołnierzem, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej. Brał udział w publikowaniu pierwszego polskiego manifestu poetów proletariackich pod nazwą „Trzy salwy”. Jego twórczość silnie była związana z jego biografią, przeżyciami, doświadczeniami osobistymi i całego polskiego narodu, działaczy ruchu robotniczego. Przewijają się tam wyraźne elementy rewolucyjne i patriotyczne. Wśród dzieł należy wymienić: „Dymy nad miastem”, „Bagnet na broń”, „Krzyk ostateczny”, „Wiatraki” i inne.
Należy przyznać, że Tadeusz Borowski był jednym z pokolenia Kolumbów. Ponadto odznaczył się swoją twórczością bardzo znacząco. Tworzył zarówno wiersze, jak i opowiadania, a do tego właśnie z tych drugich przede wszystkim zasłynął. Wśród wierszy należy wymienić: „Arkusz poetycki nr 2”, „Gdziekolwiek ziemia”. Z kolei wśród opowiadań między innymi znaleźć można: „Chłopic z Biblią”, „U nas w Auschwitzu”, „Pewien żołnierz”, „Kamienny świat”, „Śmierć powstańca”, „Proszę państwa do gazu”, „Byliśmy w Oświęcimiu” i inne. Jak można zaobserwować przede wszystkim skupiał się on na przeżyciach i losach więźniów obozu w Oświęcimiu, dawnym Auschwitz. Przedstawiał w swoich opowiadaniach przeżycia wprost nie do opisania, tragiczne, wprost makabryczne i niezwykle żywe, realistyczne, jakby się działy przed oczami czytelnika, napawają grozą i obrzydzeniem.