Haile Selassie

Haile Selassie był ostatnim z etiopskich cesarzy, który swoje rządy sprawował w latach trzydziestych, następnie po kilku rocznej przerwie aż do roku 1974. Jego pełen tytuł w tłumaczeniu na język polski będzie oznaczał Zwycięskiego Lwa Plemienia Judy, Wybrańca Bożego, Króla królów Etiopii. Oprócz tego znany będzie bardzo dobrze jako jeden z symboli religijnych ruchu Rastafari, gdzie uważany jest za ostatniego z biblijnych mesjaszów oraz wcieleniem Boga na ziemi. Jego przyjście miało na celu zakończenie wojen na ziemi i wprowadzenie królestwa pokoju. Cesarz był znany jednak także jako dyktator oraz despota, za jego rządów uczynione zostało wiele dobrego, jeszcze więcej niewinnych istnień straciło jednak swoje życie. Jednostronna ocena jego działań oraz polityki jest więc bardzo utrudniona z powodu licznych czynników, które posiadają na nie wpływ. Postać Haile Selassie została bardzo ciekawie i dokładniej opisana w książce Kapuścińskiego pod tytułem „Cesarz”, gdzie przedstawia czas przed dojściem do władzy oraz jej sprawowanie.

Selassie urodził się w rodzinie, która z całą pewnością byłą zamożna, jego ojciec był bowiem gubernatorem jednej z większych prowincji w całej Etiopii. We wrześniu roku 1916 na tronie zasiada kuzynka Haile Selassie, który jednocześnie namaszczony został na przyszłego następcę tronu uzyskując tytuł straszliwego księcia. Jeszcze we wcześniejszym czasie żeni się z wnuczką byłego króla, posiadał z nią sześcioro dzieci, trzech synów oraz trzy córki. Od momentu namaszczenia na cesarza do roku faktycznego objęcia władzy sprawował ją już w imieniu swojej kuzynki, na początku w roli regenta, później jako król, zaś w roku 1930 kiedy umarła został ukoronowany na cesarz. W dniu objęcia władzy przez Haile Selassie Etiopia była krajem, w którym obowiązywała stara i skostniała wręcz monarchia absolutna, która odcinała się od zewnętrznego świata. Wcześniejsze reformy, które były prowadzone zostały zaprzepaszczone z powodu wewnętrznych konfliktów. Haile Selassie powraca jednak do ich kontynuacji. W 1923 Etiopia włączona zostaje do Ligi Narodów, cesarz znosi niewolnictwo, zaś w kilka następnych lat ustanowiona zostaje konstytucja, która sprawia, że monarchia przekształca się w konstytucyjną. W praktyce jednak konstytucja daje cesarzowi władzę niemal absolutną, skupi on ją w całości w swoich rękach. Zmiana konstytucji ma miejsce w latach pięćdziesiątych, nadal posiada na jej mocy absolutną władzę, jednak zmieniona zostaje struktura parlamentu, którego możliwości i kompetencje zostają zwiększone.

W roku 1960 Haile Selassie podejmował próby wprowadzenia puczu, po tym okresie następuje moment bardzo konserwatywnego sprawowania władzy. Uprawnienia konstytucyjne z roku 1955 zostają cofnięte, a kraj na nowo rządzi się zasadami dyktatora. Haile Selassie na stałe związuje się z zachodem i docina od związków ze skrajnymi rewolucjonistami, a przede wszystkim z ZSRR i komunizmem. Jego nowa polityka absolutna, łącząca się z ogromnymi wydatkami, które przeznaczane były na niedorzeczne wręcz i rozbudowane do absurdalnych rozmiarów ceremoniały dworskie doprowadziło do powstania ogromnej dziury budżetowej i ruiny Etiopii. Na fali ostrego niezadowolenia społecznego jeden z największych przeciwników Haile Selassie przeprowadza tym razem udany pucz wojskowy, które definitywnie odbiera władzę cesarza. Monarchia formalnie zniesiona zostaje w roku 1975, syn Haile Selassie ogłoszony został wtedy królem, jednak tytułu tego nie przyjmuje.

Haile Selassie obecnie uważany jest przez członków społecznego-religijnego ruchu Rastafai za jedno z wcieleń Boga, który poprowadzić ma ludzkość do ziemi obiecanej, a mianowicie do Syjonu mieszczącego się w Afryce. Już w czasie swojego życia był on utożsamiany z bóstwem, ruch ten zaczął rozwijać się bowiem w latach trzydziestych wieku ubiegłego. Sam cesarz do końca życia pozostawał jednak chrześcijaninem w obrządku etiopskim i całkowicie odcinał się od oficjalnego kierowania tymże właśnie ruchem. Miał jednak do tego właśnie ruchu swojego rodzaju sentyment, przykładem może być tutaj jego wizyta na Jamajce w roku sześćdziesiątym szóstym. W czasie tejże wizyty witały go tłumy Rastafarian, spotkał się także ze starszyzną tegoż ruchu, osobiście jednak posiadał mieszane uczucia co do jego działalności. Według niepotwierdzonych do końca informacji miał wykorzystać okazję do spotkania w celu skierowania rastafari na tory bardziej pokojowe. Paradoksem może być fakt, że w ostatnich latach rządów to właśnie struktura rastarafi podpierała jego upadający rząd, otoczył się bowiem niejako swoimi wyznawcami, którzy pomagali mu w pełnieniu władzy.

Według oficjalnych komunikatów prasowych wydanych przez nowy rząd wojskowy, Haile Selassie umrzeć miał dwudziestego siódmego sierpnia w roku 1975. Znajdował się w tym okresie w więzieniu, a skutkiem jego śmierci miały być powikłania po operacji prostaty. Duża grupa historyków jednak na podstawie zeznań świadków naocznych cały czas twierdzi, że został on celowo zamordowany w kilka dni po tym jak miejsce miał zamach (jedna z wersji mówi, że uduszono go poduszką), zwłoki natomiast zakopane miały być w podziemiach nowo wybudowanego pałacu prezydenckiego. W roku 2000 zwłoki cesarza zostały ekshumowane z podziemi pałacu prezydenckiego i uroczyście pochowane według obrządku kościoła etiopskiego (ortodoksyjny odłam chrześcijaństwa).

Cesarz to reportaż wojskowy, wydany w roku 1978, którego autorem jest Ryszard Kapuściński. Powstawał on kiedy autor znajdował się w Etiopii oraz bardzo blisko dworu cesarskiego Haile Selassie w czasach monarchii konstytucyjnej i rewolucji, która ją obalała. Pisarz nie ukazuje bohaterów nowego reżimu, którzy byli odpowiedzialni za obalenie cesarza. Zamiast tego jednak sporządza portrety psychologiczne byłych członków świty Silassie. Zamiast efektownych i łatwo poruszających wyobraźnię opisów poniżeń jakich doznawał cały lud Etiopii w czasie jego rządów, pisarz skupia się na rekonstrukcji obrazu systemu i to oczyma ludzi znajdujących się w samym pałacu. Relacje są beznamiętne i wybitnie naszpikowane nieważnymi szczegółami (z pozoru nieważnymi). Składały będzie się na ogólny wizerunek całego upadającego reżimu, jednocześnie stanowiąc dowody rzeczowe zbrodni popełnianych przez Haile Selassie. Kapuściński bardzo dokładnie obrazuje model autorytarnej dyktatury, której samym przykładem jest właśnie etiopski dwór monarchy i panujące w nim zasady oraz nieczytelność kolejnych kompetencji i brak jawności decyzji.

Ryszard Kapuściński był słynnym polskim reportażystom, dziennikarzem oraz poetą, zajmował się także publicystyką. Do momentu jego śmierci, w roku 2007, mówiono o nim jednak tak naprawdę mało, dopiero właśnie moment zgonu wywołał szersze zainteresowanie pisarzem, przede wszystkim dlatego, że znajdował się na emigracji, a jego teksty objęte były w Polsce cenzurą. Jednym z najpopularniejszych jego dzieł, jest między innymi reportaż wojenny „Cesarz” opisujący niejako od kuchni rządy Haile Silassie w Etiopii i ich konsekwencje.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *