Pablo Picasso

Pablo Picasso – wszechstronny dorobek artysty wywarł wpływ na nowoczesną sztukę.

„Czerpię to, co dobre, dobre dla mnie, wszędzie tam, gdzie je znajduję” – wyznał Pablo Picasso (1881-1973), gdy daremnie próbowano go przyporządkować danemu stylowi czy okresowi w sztuce. „Główny aktor w wielkim dramacie współczesnej sztuki” był zawsze opętany przez demona geniuszu i gorączkowo poszukiwał nowych dróg w sztuce. Do dzieł, które zapewniły mu nieśmiertelność, należy piętnująca okrucieństwa wojny Guernica.

Gdy Picasso umierał w 1973 r. w po­deszłym wieku cały świat wiedział, że z tym człowiekiem, nie przez wszyst­kich rozumianym, odchodzi wybitne zja­wisko naszej epoki. Starano się wyciągnąć wnioski. Na krótko przed śmiercią Picas­sa Erich Kuby napisał, że jest on „najwięk­szym geniuszem artystycznym naszego wieku”. „Süddeutsche Zeitung” stwierdzała, że był postacią na miarę wieku: „Jak nikt inny wywarł wpływ na sztukę naszych czasów i jak nikt inny dawał tym czasom wyraz w swojej sztuce”. Londyński „ti­mes” poszukiwał korzeni jego umiejętności i pisał, że Picasso był „najbardziej uzdol­nionym artystą od czasów Rafaela”. Hen­ry Moore natomiast, sam znakomity twórca nowoczesnej sztuki, najdobitniej chyba wyraził, w czym należy upatrywać znaczenia Picassa: był on zjawiskiem, które „radykalnie zmieniło sposób widzenia rze­czy przez ludzi”.

Picasso urodził się 25 października 1881 r. w andaluzyjskim mieście Malaga. Napraw­dę nazywał się Pablo Ruiz, tak też są sy­gnowane pierwsze obrazy. Jego ojciec był nauczycielem rysunku i udzielał synowi pierwszych lekcji. Gdy rodzina przeniosła się w 1896 r. do Barcelony, gdzie ojciec został inspektorem w Akademii Sztuki, przyjęto na nią 15-letniego Pabla. Już w następnym roku wystawiał w Barcelonie pierwsze prace, później odrzucił je jako staromodne i sentymentalne. Przelotnie pozostawał pod wpływem secesji i dzieł norweskiego malarza Edwarda Muncha. Jesienią 1900 r. Picasso po raz pierwszy pojechał do Paryża, który miał odegrać dominująca rolę w jego życiu. W roku wielkiej Wystawy Światowej metropolia była czymś więcej niż tylko „Miastem Ra­dości”. Wywarła na nim wielkie wrażenie. Najsilniej jednak przyciągał go Luwr z nie­przebranymi zbiorami arcydzieł. Pod wpły­wem wielkich mistrzów francuskich XIX w. — Toulouse-Lautrcca, Delacroix, Daumiera, Degasa, Steinlena – zbliżył się do postimpresjonizmu. Fascynował go też van Gogh.

Nie mógł sobie jednak w Paryżu zapew­nić podstaw egzystencji i po kilku miesią­cach wrócił do domu. Ojciec martwił się, że syn nie osiągnie nic w życiu, doszło do zerwania. Od tego czasu Picasso posługi­wał się panieńskim nazwiskiem ukochanej matki, która w niego wierzyła i wspierała jego wysiłki.

Wiosną 1901 r. był już znowu w Paryżu. Miał wtedy 20 lat. Tym razem dotarł do sławnego marszanda Vollarda, który wy­stawił jego dzieła, ale bez powodzenia. Picasso malował wówczas przeważnie w me­lancholijnych błękitach – ten okres jego twórczości, nazywany błękitnym, trwał do 1904 r. Później właśnie obrazy z tego okre­su miały stać się najbardziej poszukiwany­mi i osiągać najwyższe ceny, na razie jed­nak nikt się nimi nie interesował. Po raz drugi z powodu braku funduszy Picasso musiał wracać do domu. Trzeci pobyt w Paryżu skończył się tak samo. Mimo to w 1904 r. po raz 4 przyjechał do stolicy świata i w końcu udało mu się w niej za­kotwiczyć. Od tego czasu mieszkał prze­ważnie we Francji.

W 1905 r. w jego obrazach zaczęły domi­nować odcienie różu, okres różowy trwał do 1906 r. Tematy czerpał głównie ze świata cyrku: Rodzina artystów z małpą i Kuglarze to bodaj najbardziej znane obrazy z tego okresu. Poznał Matisse’a i amery­kańskie rodzeństwo – Lea i Gertrudę Stein, którzy wierzyli w jego talent i kupili wie­le dzieł. Jeszcze ważniejsze było znalezie­nie w osobie Daniela Henriego Kahnweilera, młodego handlarza dzieł sztuki, zaangażowanego marszanda, który zaczął się specjalizować w handlu jego obrazami i starał się promować go za granicą jeszcze przed 1914 r.

Picasso zainteresował się bardzo dorob­kiem Paula Cézanne’a, „ojca nowoczesnej sztuki’’. André Malraux napisał nawet póź­niej, że Picasso był następcą Cézanne’a. W latach 1906/1907 namalował Panny z Awinionu, rewolucyjny obraz zrywający z realizmem, rozszczepiający formy i ko­lory. Wzbudziło to wówczas gniew, powszechnie zadawano pytanie, czy Picasso nie oszalał. Kubizm dał początek sztuce uważanej także przez wielu krytyków za aberrację: dążyła ona do sprowadzenia przedmiotów rzeczywistości do kubistyczno-geometrycznych form podstawowych. Panny z Awinionu zaczynały okres kubizmu w twórczości Picassa, w kolejnych dziełach poszedł jeszcze dalej w tym kie­runku i zbliżył się przy tym częściowo do abstrakcjonizmu.